زندگینامه علامه محمد تقی جعفری و مروری بر آثار ایشان
زندگینامه علامه محمد تقی جعفری و مروری بر آثار ایشان
به گزارش آناج به نقل از آوای ورزقان، علامه محمدتقی جعفری یکی از مفاخر استان آذربایجان شرقی است که زادگاه پدری وی روستای سقای از توابع بخش خاروانای شهرستان ورزقان است. محمدتقی جعفری در مردادماه سال ۱۳۰۴ در تبریز چشم به جهان گشود. شغل پدر وی نانوایی بود و به کار و تلاش علاقه‌ای زیادی داشت.
علامه جعفری از همان ابتدای کودکی از مادرشان مقدمات اولیه دروس و قرآن را فراگرفت. ایشان در مدرسهٔ اعتماد تبریز دوران ابتدایی را با بهترین نتیجه ممکن گذراند. سپس به همراه برادرش مقارن سال‌های پایانی جنگ جهانی دوم به مدرسهٔ طالبیه تبریز رفته و تحصیلات علوم دینی را نزد استادان آنجا آموخت. تأمین هزینهٔ زندگی، او را مجبور کرد تا صبح‌ها به درس اختصاص دهد و بعدازظهرها را کار کند.
در سال ۱۳۱۹ در ۱۵ سالگی، تبریز را به‌قصد اقامت در تهران ترک نمود، پس از سه سال به شهر قم مهاجرت نمود و ضمن تحصیل در مدرسه دارشفای قم ملبس به لباس روحانیت گردید.
وی سپس برای ادامه تحصیلات عالیه، راهی نجف شد. ایشان در سن ۲۳ سالگی به درجهٔ اجتهاد رسیدند. وی در سال ۱۳۳۷ پس از یازده سال اقامت در عراق، به ایران بازگشت.
از آثار برجسته ایشان شرح و تفسیر بر نهج‌البلاغه است که ۲۷ جلد آن به زبان فارسی چاپ و منتشرشده است. بیش از ۶۰ کتاب و مقاله دیگر استاد علامه جعفری هنوز منتشرنشده و در آینده به طبع خواهند رسید. که به‌این‌ترتیب مجموعه آثار منتشرنشده ایشان متجاوز از ۱۵۰ عنوان می‌گردد. کتاب‌های ایشان درزمینه‌های: فقه، علوم سیاسی، روان‌شناسی، علوم تربیتی، معارف اسلامی، نظریه زیبایی و هنر در اسلام مباحث فلسفی و کلامی، مشحون از آرا و نظریات ابتکاری و بدیع است.
تاکنون دهها نویسنده، استاد و محقق و متفکر از سراسر جهان با ایشان مذاکرات علمی داشته‌اند که بیش از ۵۰ فقره از این مذاکرات در ۲ جلد کتاب تحت عنوان «تکاپوی اندیشه‌ها» منتشرشده است.
لازم به ذکر است که مکاتبات علمی علامه جعفری با برتراند راسل فیلسوف شهیر انگلیسی که طی آن‌ها، استاد جعفری به برخی از نظریات راسل انتقاد وارد ساخته، در بعضی از کتاب‌های ایشان مثل: نقد و بررسی افکار راسل، توضیح و بررسی مصاحبه راسل ـ وایت مکرر به چاپ رسیده است. همچنین کتابی تحت عنوان «بررسی و نقد سرگذشت اندیشه‌ها» حاوی تحلیل و نقد نظریات آلفرد نورث وایتهد پدر منطق ریاضی که یکی از بزرگ‌ترین فلاسفه اروپا است، چاپ و منتشرشده است.
ضمناً کتاب‌هایی به قلم ایشان در نقد و تحلیل فلسفه پوزیتیویستی و نئوپوزیتیویستی معاصر غرب چاپ و منتشرشده است. که از آن جمله می‌توان به شرح و نقد نظریات کانت، هگل، دکارت و دیوید هیوم اشاره نمود.
استاد فقید علامه محمدتقی جعفری (ره) براثر بیماری در تاریخ ۲۵/۸/۱۳۷۷ به رحمت ایزدی پیوست. روحش شاد و یادش گرامی باد.
فهرست آثار علامه محمدتقی جعفری (قدس سره)
در فقه:
۱ـ رسایل فقهی که شامل مطالب زیر است:
ـ طهارت اهل کتاب
ـ ذبایح اهل کتاب
ـ عدم انحصار زکات در موارد نه گانه
ـ قاعده لاضرر و لاضرار
ـ حلیت و حرمت گوشت انواع حیوانات
ـ حقوق حیوانات در فقه اسلامی
ـ کیفر سرقت در اسلام
ـ مقایسه حقوق بشر در اسلام و غرب
ـ بحثی درباره امربه‌معروف و نهی از منکر
ـ حرمت سقط‌جنین
ـ مسئولیت مدنی ناشی از جرم کودکان بزهکار در فقه و حقوق اسلامی
۲ـ حقوق جهانی بشر از دیدگاه اسلام و غرب (فارسی و انگلیسی)
۳ـ الرضاع
در فلسفه:
۱ـ جبر و اختیار
۲ـ مجموعه مقالات که شامل موضوعات زیر است:
ـ برهان کمالی دکارت بر وجود خداوند
ـ برهان کمالی (وجویی) در اثبات خدا
ـ هدف زندگی
ـ مقدمه‌ای بر مفهوم فلسفه مالکیت
ـ حرکت و تحول
ـ حرکت و تحول از دیدگاه قرآن
ـ طبیعت و ماورای طبیعت
ـ علم در خدمت انسان
ـ رابطه علم و حقیقت
ـ علم و عرفان از دیدگاه ابن‌سینا
ـ علم از دیدگاه اسلام
ـ امید و انتظار
۳ـ ارتباط انسان و جهان
۴ـ ایده آل زندگی و زندگی ایده آل
۵ـ نقد نظریات دیوید هیوم در چهار موضوع فلسفی
ـ مفاهیم و اندیشه‌های مجرد
ـ خویشتن
ـ علیت
ـ استی و بایستی
۷ـ بررسی و نقد برگزیده افکار راسل
۸ـ زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام
۹ـ حکمت اصول سیاسی اسلام (فلسفه سیاسی اسلام) این کتاب ترجمه و تفسیر فرمان مبارک حضرت امیرالمؤمنین (ع) به مالک اشتر است.
۱۰ـ بررسی و نقد کتاب (سرگذشت اندیشه‌ها) که مهم‌ترین کتاب آلفرد نورث وایتهد در فلسفه مغرب زمین است.
۱۱ـ پیام خرد، این کتاب حاوی تعدادی از سخنرانی‌های بین‌المللی است که به‌عنوان نمونه می‌توان به سخنان ایشان تحت عنوان (تقسیم‌بندی فلسفه‌ها) در یونان در دانشگاه آتن اشاره نمود.
پس‌ازاین سخنرانی و بیان این تقسیم‌بندی جدید در فلسفه، آقای پروفسور «موچوبولوس» استاد بزرگ فلسفه در دانشگاه آتن درباره استاد علامه جعفری این مطالب را بیان کرد: همان‌گونه که در معرفی استاد گفتم: ایشان بسیار عمیق به مسائل می‌نگرند. امروز شما آقایان و خانم‌ها با سخنرانی علامه جعفری می‌توانید این موضوع را تائید کنید که استاد علامه جعفری تقسیم‌بندی جدیدی را که برای علم و فلسفه و انواع آن مطرح کرده‌اند بسیار جالب است و با توجه به افکار ایشان می‌توان خطوط اصلی فلسفه و وظایف آینده فیلسوف را تعیین کرد.
۱۲ـ فلسفه دین
۱۳ـ تحقیقی در فلسفه علم
۱۴ـ فلسفه و هدف زندگی
۱۵ـ فلسفه و نقد سکولاریزم
۱۶ـ مقدمه‌ای بر فلسفه
۱۷ـ مولوی و جهان‌بینی‌ها
۱۸ـ تعاون الدین و العلم
۱۹ـ الامر بین الامرین
۲۰ـ نهایت الادراک الواقعی بین الفلسفه القدیمه و الحدیثه
۲۱ـ آفرینش و انسان
۲۲ـ موسیقی از دیدگاه فلسفی و روانی
در عرفان:
۱ـ عرفان اسلامی
۲ـ آیا شریعت طریقت و حقیقت با یکدیگر متفاوت‌اند؟
۳ـ نیایش امام حسین (ع) در صحرای عرفان (به زبان فارسی و عربی)
۴ـ تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی (۱۵ جلد)
۵ـ حضرت علی (ع) و عرفان
۶ـ علل و عوامل جذابیت سخنان مولوی
در علم النفس:
۱ـ آیا جنگ در طبیعت انسان است؟
۲ـ وجدان
در معارف اسلامی:
۱ـ ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه (۲۷ جلد)
۲ـ ترجمه کامل نهج‌البلاغه (۱ جلد)
۳ـ انسان در دیدگاه قرآن
۴ـ مبدأ اعلا
۵ـ امام حسین (ع) شهید فرهنگ پیشرو انسانیت
۶ـ شناخت انسان در تصعید حیات تکاملی
۷ـ علم از دیدگاه علی
۸ـ علم و دین در حیات معقول
۹ـ اخلاق و مذهب
۱۰ـ شناخت از دیدگاه علمی و قرآن
در ادبیات و تحقیقات در مبانی آن‌ها:
۱ـ سه شاعر (حافظ، سعدی، نظامی)
۲ـ حکمیت و اخلاق و عرفان در شعر نظامی گنجوی (به زبان فارس یو روسی)
۳ـ تحلیل شخصیت خیام (بررسی آرا فلسفی، ادبی، علمی و دینی)
۴ـ از دریا به دریا (کشف الابیات مثنوی مولوی در ۴ جلد)
در مباحث علمی:
۱ـ عمل تجوید ذهن
۲ـ بحثی در قانون تعادل در روش تجزیه ای و ترکیبی
۳ـ دانش‌ها و ارزش‌ها در مجرای قوانین علمی
در مدیریت:
۱- انگیزش مدیریت در اسلام و نقد انگیزش‌های معاصر
در فرهنگ:
۱ـ فرهنگ پیرو ـ فرهنگ پیشرو
۲ـ طرحی برای انقلاب فرهنگی
